روحانی افزود: از ۱۶ تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آنها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند. رئیس‌جمهور در ادامه اظهار کرد: نمی‌توانستیم در برابر بی‌عملی طرف مقابل ساکت بمانیم و به همین دلیل این اقدامات را به انجام رسانده‌ایم، اما طرف‌های مقابل باید بدانند که هر ساعتی که به برجام بازگردند، ما هم بازخواهیم گشت؛ ما هنوز در برجام هستیم و تمام اقداماتی که انجام می‌دهیم نیز در راستای حفظ برجام است.روحانی همچنین ساز و کار مالی اروپایی‌ها (اینستکس) را تاکنون تنها اقدامی نمایشی دانست و افزود: امروز اینستکس تنها ساز و کاری بدون پول است و اینستکسِ توخالی به هیچ دردی نمی‌خورد، اما اگر اینستکس فعال شده و پول فروش نفت ایران به آنها به‌واسطه آن حاصل شود با وجود ایرادات آن، می‌توان تا حدی آن اقدام را قبول کرد. پیش ازاین مجید تخت روانچی نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در گفت‌وگویی تصریح کرده بود که در توافق‌نامه هسته‌ای بندهای مشخصی وجود دارد که به ایران اجازه می‌دهد برخی تعهدات را انجام ندهد. او همچنین گفته بود: ما برای مرحله نخست دو تعهد را مشخص کردیم. در ١٠ روز آینده اگر هیچ اتفاقی رخ ندهد، وارد مرحله دوم خواهیم شد و تاکنون هم عناصر مرحله دوم را اعلام کرده‌ایم.

«اینستکس» مقدمه اجرای ۱۱ تعهد

همزمان محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز روز گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت تاکید کرد: در هیچ کدام از تعهدات اروپا در برجام «اینستکس» وجود ندارد. اینستکس اگر عملیاتی شود مقدمه‌ای است برای اجرای آن ۱۱ تعهد.  به گزارش «ایلنا» وی افزود: بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد ما جلسه‌ای داشتیم در سطح معاونان وزرای خارجه و بعد از آن دو جلسه در سطح وزرای برجام داشتیم و آنها در جلسات، ۱۱ تعهد را اعلام کردند و این ۱۱ تعهد شامل مواردی همچون فروش نفت ایران، برگشت پول نفت، سرمایه‌گذاری و مساله کشتیرانی و هوانوردی ایران است که همان روز اعلام شده و در هیچ کدام از این تعهدات «اینستکس» وجود ندارد.وزیر امور خارجه تاکید کرد: مادامی که اروپا به برجام متعهد باشد، ما هم متعهد هستیم اما تعهداتمان را در همان سطحی که اروپا انجام می‌دهد، انجام خواهیم داد.وی گفت: اقدام بعدی عدم‌رعایت سقف غلظت ۶۷/ ۳ درصد است که ما هم نسبت به نیازمان تصمیم می‌گیریم. اروپایی‌ها می‌گویند تراکنش مالی در قالب اینستکس در حال انجام است و باید صحت این ادعا را ببینیم.روز دوشنبه سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرد که ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده عبور کرده است. مطابق توافق هسته‌ای (برجام) تهران در زمان اجرای برجام باید ذخایر اورانیوم غنی شده خود را ۹۸ درصد کاهش می‌داد. بر این اساس ایران تعهد کرده بود که صرفا تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۷/ ۳ در داخل کشور نگه دارد و مازاد آن را از ایران خارج کند. بر این اساس ایران در اجرای تعهداتش، ذخایر اورانیوم خود را به زیر ۳۰۰ کیلو رساند و اضافی آن را به روسیه فروخت. موضوعی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در گزارش‌های خود آن را تایید کرد.اما پس از خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های گسترده در قبال ایران و ازسوی دیگر بدعهدی اروپا در اجرای تعهداتش پس از خروج دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای، ایران تصمیم گرفت براساس آنچه در برجام آمده است تعهدات خود را به‌تدریج کاهش دهد. بر این اساس شورای‌عالی امنیت ملی درتاریخ ۱۸ اردیبهشت سال‌جاری با صدور بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام تاکید کرد که ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند. این شورا همچنین به کشورهای باقی مانده در برجام شصت روز فرصت داد تا تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی کنند و در ادامه تاکید کرد که در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. اتمام حجت روز گذشته حسن روحانی با اروپا نیز در همین راستا صورت گرفته است. این اقدام ایران در حالی با واکنش آمریکا و خصوصا فرانسه، انگلیس و روسیه و چین مواجه شده است که «جوزپ بورل» وزیر خارجه اسپانیا و نامزد جانشینی موگرینی به‌عنوان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا معتقد است تصمیمات اخیر ایران نقض برجام نیست و یک امر فنی است.

راه‌حل خاموش کردن آتش

به هر ترتیب روز گذشته حسن روحانی در جلسه هیات دولت، برجام را به نفع همه ملت‌ها، منطقه و جهان دانست و با تاکید بر اینکه بهترین راه برای آمریکا بازگشت از خطای خود است، تصریح کرد: آمریکایی‌ها آتش‌بازی در منطقه را یک سال است که آغاز کرده‌اند و در حالی که به‌دنبال آتش‌افروزی هستند، می‌گویند بازی با آتش خطرناک است!

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی تاکید کرد: خاموش کردن این آتش تنها بازگشت به تعهدات و مصوبات سازمان ملل است و اگر نخواهند که به این تعهدات بازگردند، جمهوری اسلامی ایران همان‌طور که پیش از این اعلام کرده، رأس ۶۰ روز، اقدامات بعدی را انجام خواهد داد.

کاهش تعهدات ضربه به برجام نیست

روحانی با اشاره به اینکه طرف‌های ایران در برجام پیوسته در حال توصیه به ایران برای ماندن در برجام هستند، ادامه داد: اگر این توافق خوب است، چرا اروپا و آمریکا به تعهدات و وظایف خود در این توافق عمل نمی‌کنند و اگر این توافق بد است، چرا وقتی که ایران می‌خواهد براساس توافق به بخشی از تعهدات خود عمل نکند، در دنیا سر و صدا می‌کنند؟

او با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه برای سران ۵ کشور اروپایی و انتشار بیانیه رسمی اعلام کرده که برای حفظ برجام تعهدات خود را کاهش می‌دهد، گفت: اقدام ایران در کاهش تعهدات برای ضربه زدن به برجام نیست، بلکه در راستای حفظ برجام است؛ چرا که معتقدیم اگر اقدامی انجام ندهیم، برجام از بین خواهد رفت.رئیس‌جمهور افزود: به‌خاطر آنکه طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل نکردند و به این ترتیب برجام از بین نرود، متقابلا تعهدات خود را کاهش می‌دهیم تا این ساختمان بتواند متعادل بوده و حفظ شود.روحانی با بیان اینکه اگر امروز در غنی‌سازی از مرز ۳۰۰ کیلو عبور کرده‌ایم و ادامه خواهیم داد، تنها برای حفظ برجام است، خاطرنشان کرد: همان‌طور که اعلام کرده‌ایم، اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود بازگردند، بازگشت ایران به شرایط توافق به سرعت انجام خواهد شد و اگر تولید بالایی هم انجام دهیم در مدت کوتاهی آن را به کشوری دیگر مانند روسیه فروخته و در قبال آن کیک زرد دریافت می‌کنیم.رئیس‌جمهور با بیان اینکه ایران اعلام کرده در تولید آب سنگین به ۱۳۰ تن تعهدی ندارد و ممکن است افزایش داشته باشد، اظهار کرد: اگر شرایط توافق حاصل شود بازگشت به زیر ۱۳۰ تن هم خیلی سریع می‌تواند انجام شود.روحانی با اشاره به اینکه تمام اقداماتی که ایران به‌واسطه عدم پایبندی طرف‌های مقابل به تعهدات برجام، انجام می‌دهد به سرعت قابل بازگشت است، گفت: ایران هرگز قصد لجبازی با دیگران و برهم زدن توافق را ندارد، کما اینکه طرف‌های مقابل به هیچ عنوان نمی‌توانند به اقدامات ایران ایرادی بگیرند، چرا که ایران در پاسخ به درخواست‌های مکرر سران اروپا چند بار مهلت‌های مقرر را تمدید کرده است.